Premiados do Concurso de Vídeos

 O alumnado de 4ºESO, que realizou o vídeo conmemorativo da vida e obra de Florencio Delgado Gurriarán, posa na aula mostrando os diplomas.

Proximamente o subiremos ao Blog. Parabéns a todas e todos!

Exposición en Santiago de Compostela

17 de Maio

"Ola, miña xoia!"

Coa publicación do relato de Raquel Fernández Fernández, alumna de 3ºESO-B, premiado co 2º Premio do nivel 2 (3º e 4º de ESO) no Concurso de Relato Curto das Letras Galegas 2022, titulado Ola, miña xoia! rematamos a publicación dos catro relatos seleccionados este ano.

Parabéns ás autoras, e a todos e todas, moi felices Letras Galegas

Ola, miña xoia!

Que tal está a miña neta preferida?

Se estás lendo esta carta, eu xa non estou ao teu lado. Espero que non esteas chea de tristeza, es unha nena moi viva e alegre e ese sentimento non che pode inundar o teu corpo.

Gustaríame contarche a verdadeira causa da miña morte, xa que a que ti escoitaches non é a verdadeira. No tiven un infarto, pódoche garantir que o meu corazón funcionou ben ata a fin dos meus días.

É unha historia abraiante, pero non debes contarlla a ninguén, é un segredo entre ti e mais eu, miña rula.

Escoitaches algunha vez o conflito do Courel que verdadeiramente foi unha persecución policíaca, non un conflito como o chama toda a xente que está mal informada.

Ben sabes que eu era inspectora, e que ademais era das mellores. A min encargábanme moitos casos, e resolvíaos todos. Fun a primeira muller en conseguir unha medalla ao valor, creo que se chama así, a túa avoa vai vella!

Un día de tormenta, unha moi perigosa, con raios e tronos cada minuto, eu seguía en comisaría porque estaba de garda. Non estaba moi contenta, pero cando o teléfono empezou a soar púxenme alerta. Respondín, e o único que escoitaba era o son da chuvia caendo contra o chan. Ós poucos segundos escoitei un rapaz que pedía axuda; cando lle preguntei onde se encontraba, colgou.

Intentei situar a chamada. Ao rastreala puiden situala nun bosque do Courel. Chamei ao meu superior e puxo á miña disposición tres patrullas.,

Ao chegar á finca non atopamos a ninguén, eu decidín buscar, pero sen resultados. Botamos a correr cara ao son, intentantdo ubicarnos. Encontramos un rapaz feble, medio morto, e chamamos á ambulancia. O meu superior, que xa estaba alí, correu detrás do atacante, que intentou escapar. Aparecín ao seu lado e deime conta de que pertencía a unha banda perigosa. Detivémolo e metémolo no cárcere.

O nome da banda non cho vou dicir pola túa seguridade.

Eles fixeron que eu morrese, así que, como ben sei que ti queres ser policía tamén, espero que vingues a miña morte.

Cóidate moito, miña ruliña!

Un bico.

Raquel Fernández, co diploma 

"Pesadelos de verdade"

O 1º premio do Nivel 2 (3º e 4º de ESO) do Concurso de  Relato Curto das Letras Galegas 2022 foi para o conto "Pesadelos de verdade", da alumna de 4ºESO-A, Noa López Follana. Este é:

O soño repetíase, noite tras noite, cada vez que Marta durmía no faiado da casa dos seus avós, que tería  de  especial  aquel lugar?

En canto pechaba os ollos e o sono a invadía, a imaxe daquel raro molusco alongado de oito brazos aparecíaselle como aparece calquera ser do máis estraño nunha película de terror que semella a realidade. A lura repetíalle , ao tempo que movía os seus grans tentáculos:

-Ven, Marta, venme ver, anda! Sei que es moi boa rapaza…

Tería algo que ver todo isto coa sospeitosa amizade que Xoán (noivo de Marta) e Lucía estaban a ter ultimamente?

Marta estaba confusa, xa que os acontecementos dos días anteriores fixeran que entrase neste estado mental. Non era doado, non vaias pensar, para unha moza coma Marta, aceptar a posible infidelidade do seu mozo. Moito menos, érao aceptar que seguise mentindo, a pesar da sospeita.

A rapaza decide erguerse e, tras tomar o almorzo que o seu pai lle deixara preparado, diríxese ao souto que se atopa moi preto da casa da súa infancia, a casa de Carme e Luís, os seus avós. Nada máis chegar, Marta non cre o que os seus ollos están a ver...

-Xoán! - berra a moza, desesperada…

De súpeto, a rapaza que se agocha tras un castiñeiro do denso bosque sae e dirixe a ollada cara á moza, que non é capaz de saír do seu abraio…

Millóns de imaxes percorren a cabeza de Marta, entre elas a da noite anterior. O que realmente deixou conxelada á moza foi un detalle do que se equecera durante o día…

-Son Lucía - dicía a lura, a noite anterior.

Noa López Follana tras recibir o premio

"Meus pais non me querían"

Publicamos a seguir o relato que obtivo o 2º Premio do 1º nivel (cursos 1º e 2º de ESO) do Concurso de Relatos: Lagoa Araujo González, de 2º ESO.

Meus pais non me querían. 

Sacara esa conclusión cando me dixeron que venderían a casa e se mudarían a Madrid. Iso non era o peor, o peor era que eu non iría con eles, que tería que buscar a vida eu soa.

Polo menos non venderon o noso souto; encantábame cando era pequena. Pasaba a maior parte do tempo alí, moitas veces quería atopar unha nova especie de animal, co que só conseguín atopar un verme moi raro e peludo.

Ás veces quedaba coa miña mellor amiga e iamos alí, pero a nosa amizade foise rompendo pouco a pouco co paso do tempo e agora non teño a ninguén.

Despois de meter todas as miñas cousas en caixas, decidín ir ver o souto, xa que había moito que non pasaba po alí. A medida que daba máis e máis pasos, os recordos ían chegando e con eles as emocións que producían.

Chegou un momento no que parei de camiñar. Había unha casa non moi gande na que parecía non haber ninguén. A porta estaba aberta e decidín entrar. Estaba escuro e daba un pouco de medo, pero seguín camiñando para ver se había alguén. Non atopei nin unha soa alma nese lugarm, pero o que si atopei foi unha especie de porta no tellado que non foi doado abrir. Supuxen que daría ao faiado, e así foi.

Había moitas caixas e cousas antigas cheas de po, pero de todas esas cousas fixeime nun cadro dunha lura, xa o vira antes, estaba segura.

Non me deu tempo de seguir observando. Alguén me dera na cabeza e agora atopábame morta no chan dese faiado, dunha casa que non coñecía, e atacada por alguén misterioso do que nunca sabería a súa identidade.

Pode que incluso fosen os meus pais, pero xa non o podería saber, o meu corpo xa non tiña vida, e ninguén me ía atopar alí, no medio dunha propiedade privada.

"É un día normal para Nerea"

Así se titula o conto que obtivo o 1º Premio no Nivel 1 (alumnado de 1º e 2º de ESO) do Concurso de Relatos convocado polo Equipo de Normalización e Dinamización Lingüística, o Departamento de Lingua e a Biblioteca do noso Instituto. A autora é Cristina Pena Guerra, alumna de 1ºESO-A.

É un día normal para Nerea; levántase pronto pola mañá e mira pola ventá, seu avó xa está traballando fóra, deben de ser as sete da mañá. Nerea non ten sono, polo tanto decide levantarse, a pesar de que hoxe non ten que ir á escola e normalmente eses días queda na cama ata as oito ou nove. O primeiro que fai é vestirse, pon roupa cómoda, xa que hoxe lle apetece ir dar un paseo. Logo vai almorzar, e a continuación lava os dentes e a cara. Despídese de seu pai, é a única que está na casa, debido á viaxe de traballo na que está súa mai.

Diríxese ao seu querido soutom, ao que ten tanto cariño, pois leva indo todas as semanas dende moi pequena. Cando vai paseando encontra un vulto na terra que nunca vira, hoxe decidiu ir polo camiño que nunca colle, pero aínda así chamoulle a atención. Colle unha rama do chan e comeza a cavar. Despois dun pouco encontra unha caixa que lle resulta moi familiar, parécese a unha que tiña seu avó, pero non sabe onde. Antes de abrila, quere asegurarse de que é como a de seu avó, e vai correndo á casa. O primeiro lugar onde mira é o faiado, pois alí sempre hai cousas vellas que ninguén usa, e non se arrepinte, a caixa estaba alí. Compara as caixas, son completamente iguais. Na caixa de seu avó sabe perfectamente o que hai: unha chave, pero nunca soubo para que era. Agora dáse de conta, é para abrir a outra caixa. É moi doado abrila, e dentro encontra unhas fotos. Hai un rapaz e unha rapaza, o rapaz recórdalle moito a seu avó. De repente chega seu pai, e dille que hai que ir comer. Nerea dáse présa, intenta non mancharse moito, pois no lugar no que está hai moitísimos vermes e sempre está sucio. 

Hai de comer luras. Aproveita esta oportunidade para preguntarlle a seu avó pola caixa, e despois de moito insistir consegue que llo diga. A rapaza coa que estaba era súa avoa, da que ninguén soía falarlle. Morrera de moi nova nun accidente de avión. Seu avó cóntalle que uns días antes do accidente gardaran alí esa caixa para vela dentro duns anos, e dende aquela non a volvera ver, pois pensaba que estaba perdida. Agora Nerea xa o sabe, e ten ganas de ir á clase para contarllo ás súas amigas, coas que ten unha gran amizade.

Cristina Pena Guerra mostra o diploma acreditativo

Fallo do Concurso de Relato Curto 2022

 O Xurado do Concurso de Relato Curto convocado polo Día das Letras Galegas 2022 acordou seleccionar os seguintes relatos, por categorías:

Parabéns ás premiadas.

1º NIVEL (CURSOS 1º e 2º ESO)

1º PREMIO: diploma e 30 € en material escolar.

É un día normal para Nerea, de Cristina Pena Guerra (1ºESO-A)

                           

2ºPREMIO: diploma e 20 €  en material escolar

Meus pais non me querían, de Lagoa Araujo González (2ºESO-B)   

                

2ºNIVEL (CURSOS 3º e 4º ESO)

1º PREMIO: diploma e 30 € en material escolar.

Pesadelos de verdade, de Noa López Follana (4ºESO-A)

 2ºPREMIO: diploma e 20 €  en material escolar.

Ola, miñaxoia!, de Raquel Fernández Fernández (3ºESO-A)

     

Clara Vidal recoméndanos desde Twitter

Queremos galego!

Necesitas máis motivos?

Contra o acoso!

 Con motivo da celebración hoxe do Día Internacional contra o Acoso, a Fundación Atlético de Madrid leva adiante unha campaña de sensibilización para lembrarnos que o bullying ou acoso causa uns 200.000 suicidios anualmente en todo o mundo entre mozos e mozas de 14 a 28 anos. 

Segundo a web do club, España é un dos países de Europa máis afectados, só por tras do Reino Unido, Rusia e Irlanda. Os máis propensos a sufrir acoso escolar son os nenos entre 12 e 14 anos, e a forma máis frecuente as agresións físicas e psicolóxicas, tamén a través das redes sociais.

Concurso en Rábade

 

Mañá é 23 de Abril!

 

Concurso de relatos curtos

 O Departamento de Lingua e o Equipo de Normalización e Dinamización Lingüística do Centro convocan conxuntamente un Concurso de Relatos Curtos destinado ao alumnado da ESO do IES de Rábade, e que se celebrará presencialmente nos diferentes grupos ao longo da semana do 25 ao 29 de abril, última deste mes.

Concederanse dous premios por nivel, isto é: Nivel 1 para o alumnado de 1º e 2º de ESO, e nivel 2 para o alumnado de 3º e 4º de ESO. Os premios consistirán nun diploma e mais un vale de 20€ para material escolar para o primeiro clasificado/a, e de diploma e vale de 15€ para material para o segundo clasificado/a en cada categoría.

O concurso consistirá na selección dun relato orixinal, de tema libre, que o alumnado escribirá en galego no transcurso dunha sesión lectiva na clase de Lingua Galega e Literatura, e nese relato breve incluiranse as seguintes palabras ou expresións, que irán subliñadas no texto:

 faiado, verme, doado, souto, amizade, lura.

Os premiados daranse a coñecer na semana das Letras Galegas (dedicada a Florencio Delgado Gurriarán). Os relatos premiados publicaranse en Ponte Vella, o blog da Biblioteca do noso Centro.

O xurado estará composto por membros do EDNL e o seu fallo será inapelable. 

 

 

 

M95

 Esta que vemos na foto da NASA é Messier 95, unha galaxia espiral  cunha estrutura moi chamativa e brillante con forma de anel arredor do seu centro, supostamente debida a episodios de formación de estrelas. 

Messier 95 é enorme: mide nada menos que 50.000 anos-luz de diámetro e está a 30 millóns de anos-luz da nosa galaxia, a Vía Láctea. 

In memoriam

Yuliia Zdanovska, concursante de EGMO (European Girls’ Mathematical Olympiad) os años 2016 e 2017, morreu durante un bombardeamento das forzas rusas en Kharkiv, Ucrania. Só tiña 21 anos.
Malditas guerras e quen as promove!

 

Sen máscaras no patio

Non digas 'calima'

 

Comparativa do Sistema Solar

 

Teatro Clásico en Lugo

A Área de Cultura, Turismo e Promoción da lingua presenta unha nova edición da Mostra de Teatro Clásico de Lugo, e con esta xa van XXII edicións.

Durante este mes de marzo, dende o día 11 até o 27, teremos unha nova oportunidade para gozar coas mellores propostas de teatro clásico na nosa cidade.

Trátase dunha programación especial, extensa, de calidade e para todos os públicos.

Nesta 22ª edición son 12 as obras que se representarán, tres máis que na pasada edición, e recuperando a rúa e espazos singulares como o Vello Cárcere para a representación, aínda que o groso da Mostra será no Auditorio Municipal Gustavo Freire.

Cabe destacar tamén que hai unha aposta por aquelas compañías galegas que se atreveron neste pasado ano a producir obras clásicas, compañías tan solventes e de traxectoria contrastada como Voadora, e outras que chegan a Lugo baixo o paraguas do Centro Dramático Galego (CDG), como é o caso de “Arte sen guión”, un espectáculo de improvisación.

Tamén nesa edición hai teatro na rúa con “Quen ocupa esa cadeira” e no Vello Cárcere con “El perro mutante del hortelano”, sendo os dous gratuítos e o último con dúas funcións.

Outras pezas que se representarán nesta mostra veñen avaladas por éxito de crítica e público en diversos festivais de España, ou comezan a súa andaina na mostra lucense.

Hai dúas pezas de teatro familiar para achegar o teatro clásico aos máis pequenos con “Fuenteovejuna”, adaptación de Sol y Tierra da historia do Comendador de Ocaña para os máis pequenos, e un “Pulgarcito”, obra cume do Barroco que representará para toda a familia Teatro Paraíso.

Outras, “Lázaro” e “Othello”, contan coa colaboración da AGADIC.

PROGRAMA COMPLETO

Venres 11 de marzo:

“El Busclown” de La Escalera de Tijera.

Gustavo Freire. 20,30h.

Sábado 12 de marzo:

“La escuela de los vicios” de Morfeo Teatro.

Gustavo Freire. 20,30h.

Martes 15 de marzo:

“El perro mutante del hortelano” de Emma Lobo.

Vello Cárcere. Dous pases; 18.30 e 20.30h. Gratuíto.

Xoves 17 de marzo:

“Lázaro” de Leamok.

Gustavo Freire. 20,30h.

Venres 18 de marzo:

“Noche de Reyes” de Ur Teatro.

Gustavo Freire. 20,30h.

Sábado 19 de marzo:

“Macbeth” de Gabriela Cortés.

Gustavo Freire. 20.30h.

Domingo 20 de marzo:

“Fuenteovejuna” de Sol y Tierra.

Gustavo Freire. 18.30h. Público familiar.

Xoves 24 de marzo:

“Arte sen guión” de Galeatro e CDG (Espectáculo de improvisación).

Gustavo Freire. 20.30h.

Venres 25 de marzo:

“Othello” de Voadora.

Gustavo Freire. 20,30h.

Sábado 26 de marzo:

“Quen ocupa esa cadeira. Clásicos” de Palimoquiños.

Praza Mayor (En caso de choiva no Vello Cárcere). 12h.

“Ubú Le Roi” de Los Sueños de Fausto.

Gustavo Freire. 20,30h.

Domingo 27 de marzo:

“Pulgarcito” de Teatro Paraíso.

Gustavo Freire. 18.30h. Público familiar

Hoxe é 8 de Marzo!

Por Ucraína!

 

A transmisión do galego complícase: menos falantes nas xeracións novas e máis retroceso nas cidades

 

Máis castelán que galego no día a día de Galicia. Eses son os datos que revela o barómetro trimestral de Sondaxe, onde a porcentaxe de falantes que priorizan o castelán fronte ao galego é maior tanto na vida persoal como no eido laboral e educativo. Aqueles que escollen de forma maioritaria o castelán coa familia son un 40,9 % (case un 21 % do total só usa esa lingua), fronte a un 38,4 dos que prefiren expresarse en galego (o 22,5 son monolingües). Entre os demais falantes, o 17,8 di que se expresa por igual en ambos idiomas, o 1,2 usa outros e o resto preferiu non responder.

No eido laboral e educativo a diferenza é maior: o 34,3 emprega sempre ou case sempre o castelán, mentres que un 23,5 prioriza o galego. O 17,4 faino nas dúas por igual e case unha cuarta parte preferiu non pronunciarse ao respecto na enquisa de Sondaxe. Esta fenda, máis ampla na vida profesional que na persoal, debuxa por tanto unha realidade diglósica en Galicia; isto é, que nunha comunidade onde se falan dúas linguas, hai unha con maior reputación no seu uso (o castelán) fronte a outra que os falantes consideran, implícita ou explicitamente, inferior á outra, neste caso o galego. Agora, segundo o barómetro, a relación xa sería, por primeira vez, de predominancia do castelán en Galicia.

Este barómetro confirma unha tendencia que xa viña apuntando o Instituto Galego de Estatística ao longo dos últimos vinte anos: o galego non deixa de perder peso en favor do castelán. Segundo os datos do IGE, a lingua galega pasou de ser a de uso habitual do 61,2 % da poboación no 2003 a representar só un 51,8 no 2018, último ano en que hai datos. Distinta situación viviu o castelán, que aumentou nese período do 38,3 % ao 47,3.

Por idades, ao longos destes anos houbo unha suba do castelán entre os cativos e unha diminución do galego entre as franxas de máis anos. A transmisión da lingua, por tanto, complícase debido á morte das franxas galegofalantes e o aumento do castelán entre as novas, que serán os maiores do medio e longo prazo.

Por núcleos de poboación tamén hai unha relación clara: nos territorios máis poboados destaca o uso do castelán, mentres que nos que teñen menos poboación falan máis galego. Nas cidades a lingua que máis se oe é o castelán (56,4 %), fronte ao 26,6 que lle dá preferencia ao galego. O resto usa ambas por igual ou emprega outros idiomas. Porén, nos concellos con menos de 5.000 habitantes máis da metade da veciñanza é monolingüe en galego e o 15,3 % do total di usalo máis que o castelán. Isto é, case o 67 % fálao de xeito maioritario. Neses municipios o uso predominante do castelán redúcese ao 13,3, sendo minoría os que non cambian.

Nos concellos de entre 5.000 e 10.000 habitantes (un tamaño como o de Allariz ou Chantada) e nos de menos de 20.000 (como Sada ou Cambados) o galego tamén é maioritario. No entanto, a cousa cambia nos de entre 20.000 a 50.000 (Vilagarcía ou Narón), onde xa predomina o castelán.

Por provincias, os falantes de Lugo son os que máis usan o galego no seu día a día. O 56,6 % dos lucenses fálano maioritariamente, seguidos dos de Ourense (47), A Coruña (35,9) e Pontevedra (32). En canto ao maior uso do español, as provincias en que máis o escollen son as da Coruña (46) e Pontevedra (42,8). E nesta última é onde máis se empregan os dous idiomas por igual (22,5).

Por comarcas: O uso da lingua tamén muda en función do lugar, sendo unhas comarcas máis galegofalantes que outras. Destaca a zona de Ourense sur cun 73,3 % de predominancia do galego, seguida moi de preto por Barbanza (72,7) e Ourense central (72,6). Xa por detrás, pero aínda sendo maioritario a respecto do castelán, estarían as comarcas de Lugo oriental, a Costa da Morte, Pontevedra Nororiental, A Mariña lucense, Lugo central e a do Carballiño. Tamén a de Santiago, sempre recoñecida polo uso do galego que fan os universitarios chegados de distintas partes de Galicia, mais os datos do barómetro de Sondaxe revelan que un 52,4 % dos seus habitantes fálano máis que o castelán. Os lugares con maior porcentaxe de monolingües en galego son Barbanza-Noia (57,9 %), seguido de Pontevedra Nororiental (57,5).

Por debaixo do 50 % de uso maioritario estarían as zonas urbanas de Pontevedra, Ourense, Vigo e A Coruña, así como a de Ferrol e o Salnés. Os lugares con menor presenza do galego como lingua maioritaria son a área da Coruña (20,4), a de Vigo (20,9) e a do Morrazo (23,3). Con todo, o dato da coruñesa correspóndese coa súa zona máis urbana, xa que en parte da súa contorna, concretamente na Coruña suroriental, o galego si que é maioritario cun 54,5. As zonas con máis persoas que só falan castelán son a área coruñesa (31,2) e a ferrolá (28,4). No caso da primeira, como tamén lle pode pasar a Vigo (25,3 de monolingües en castelán), cómpre sinalar a cantidade de xente que non naceu en Galicia que vive nesas dúas cidades, en moitos casos por razóns laborais, e que non sabe galego.

En canto aos lugares con maior preferencia polo castelán están, loxicamente, os antes citados con menor uso do galego. A lista dos que teñen máis da metade de falantes primando o castelán inclúe as zonas da Coruña, Vigo, e a de Ferrol, Eume e Ortegal. Iso si: hai que ter en conta que en certas comarcas destaca a resposta de igual uso. Chama a atención esta taxa no Morrazo: predomina o castelán entre o 40,3 %, pero un 36,4 di que tamén emprega o galego de forma semellante. Nesa liña está O Salnés, con case un terzo de falantes maioritariamente de castelán e un 23 % que optan polas dúas. E tamén a área de Vigo (23,3 % usa ambas).

O galego só é maioritario entre os falantes de máis de 65 anos, mentres que esmorece no resto.

Por idades, o uso do galego na vida persoal tan só predomina entre os falantes de maior idade e diminúe entre a xente nova, que fala máis castelán. Máis da metade da franxa de 65 en adiante usan maioritariamente o galego (56,4 %, dos que un 35,9 son monolingües). En canto ao resto, hai menos dunha cuarta parte que usan fundamentalmente o castelán (24 %) e o resto falan ambas por igual (17 %) ou usan outras.

Na beira oposta están os que teñen entre 18 e 29 anos, que empregan maioritariamente o castelán no seu día a día (53,1 % deles, sendo case un 26 os monolingües en castelán). A xente nova que fala maiormente galego non chega á cuarta parte do total: son un 24,3 % (14,5 monolingüe). Os que din falar ambas por igual nesta franxa representan o 17,7, sendo o 1,8 os que falan outra lingua e 3,1 os que non responderon na enquisa de Sondaxe.

Noutras franxas acontece o mesmo: canto máis novas, menor uso do galego. Nos falantes de entre 30 e 44 anos predominan os que usan o castelán (45,5 %) fronte a quen escolle o galego (33,4). Na seguinte franxa, de 45 a 64 anos, a relación é a mesma, pero a diferenza diminúe: 44,7 % de castelán e 34,6 de galego.

Estes datos poden anticipar, por tanto, unha perda progresiva do galego entre os falantes ao longo dos próximos anos: isto é, a xente nova de hoxe (maioritariamente castelanfalante) non usará nun futuro o galego coas novas xeracións e a transmisión da lingua non estará asegurada, como veñen avisando institucións como o Consello da Cultura. A tendencia tamén implica unha diminución de paleofalantes (aqueles galegofalantes que usan o idioma como lingua nai desde o nacemento) e o uso quedaría en mans dos neofalantes, aqueles que se pasan ao galego tendo sido educados desde cativos en castelán.

Os monolingües en castelán son os que máis conservan a súa lingua no traballo.

No ámbito profesional, ben sexa laboral ou educativo, o idioma que predomina é o castelán. Sobre todo entre os estudantes; emprégano maioritariamente un 59,4 % deles, tal e como indica o barómetro de Sondaxe. Logo estarían os traballadores asalariados (45,4), seguidos dos autónomos (45,3), os desempregados (41,6). Xa por detrás quedaría quen se encarga dos labores do fogar (23,1) e, moi por debaixo, os xubilados que só empregan maioritariamente o galego nun 9,2 % dos casos.

Esta última franxa correspóndese por tanto coa realidade xeracional: os máis maiores son os que máis galego falan e, por tanto, menos castelán empregan. Da mesma forma, os estudantes, que pertencen ás xeracións novas, exprésanse fundamentalmente en castelán e deixan de lado o galego, sobre todo cando se relacionan nun ambiente distinto ao do seu entorno familiar.

En canto ao uso do galego, este destaca entre os autónomos. Segundo a enquisa de Sondaxe, un de cada tres traballadores por conta propia usa maioritariamente o galego no ámbito laboral. Os asalariados representan case a mesma porcentaxe (28%) e con menos uso estarían os desempregados, con case un 20 %, e os estudantes (18,8). As persoas que traballan na casa emprégano un 15,9 e os xubilados un 19, mais nas dúas categorías houbo altas taxas de non resposta. Con todo, os pensionistas son os únicos que se expresan máis en galego que en castelán. Iso si: chama a atención que non son os máis monolingües nese idioma, xa que tan só hai un 9,2 % que non cambia cando se expresa. Entre os autónomos hai un 13,5 % que só fala en galego e entre os traballadores por conta allea case un dez.

O estudo de Sondaxe tamén contempla os cambios lingüísticos dos falantes, en función do idioma que falan no seu entorno familiar e o que usan no traballo ou no eido educativo. Hai un terzo de monolingües en galego que non mudan na vida profesional. Logo hai un 18 % que mantén o galego, pero que tamén emprega ocasionalmente o castelán, aínda que en menor medida. Unha décima parte cambia e usa ambas por igual, mentres que un 4,1 % prioriza o castelán. Os que pasan de falar só galego na casa a empregar só o castelán no traballo non chegan ao 1 %. Pola contra, os monolingües en castelán conservan sempre a súa lingua nun 61 % e tan só antepoñen o galego nun 4,6 % dos casos.

Os votantes do BNG e do PP, os máis galegofalantes fronte aos de Ciudadanos e Podemos

En canto aos usos da lingua segundo o partido votado nas eleccións autonómicas do 2020, os que empregan maioritariamente o galego de forma habitual son os votantes do BNG (55,6 %) e os do PP (40,1). En terceiro lugar ficarían os electores do PSdeG (36,6) e, xa por detrás, os de En Común Podemos (30,6) e Ciudadanos (24,2

A orde é a inversa para o uso maioritario do castelán, quedando os seguidores do partido laranxa como os que máis castelán falan (58 %), seguidos dos de En Común (52,2) e do PSdeG (44). Entre os electores do PP, os que escollen maioritariamente o castelán son case os mesmos que prefiren o galego, e no caso do Bloque só predomina o uso do español na quinta parte dos que o votan (21,7%).

Á vista dos datos, os galegofalantes concéntranse nos partidos máis asentados en Galicia, mentres que os de recente creación, con menor penetración entre o electorado galego e cunha maior dependencia orgánica do partido en Madrid, como son En Común Podemos e Ciudadanos, optan máis polo castelán. A compoñente nacionalista é outra das claves que explica as cifras, sendo aqueles máis centralistas (como a organización de Inés Arrimadas) os que concentran os castelanfalantes, fronte aos nomeadamente nacionalistas, como é o BNG.

Caso á parte é o de Vox. Os seus votantes nas autonómicas do 2020 son os máis monolingües en castelán (32,3 %) e menos en galego (10).

Estudo da Asociación para a Defensa do Patrimonio Cultural Galego

Luns de Entroido!!

San ou santo?

Audiolibros da obra galega de Rosalía

Estiquecantas.gal é un proxecto para espallar nas redes o legado de Rosalía de Castro.

Na web podes encontrar diferentes formas de achegamento á obra de Rosalía de Castro, ben a través de audiolibros e pílulas audiovisuais, ou mesmo mediante unha unidade didáctica e un concurso. Todas as propostas teñen en común que “a voz de cada persoa atope na de Rosalía un camiño de descubrimento”, indica o equipo responsábel da posta en marcha deste proxecto, o equipo de Rebordelos.

Un poema de Rosalía no seu Día

Cantarte hei, Galicia,

teus doces cantares,

que así mo pediron

na beira do mare.

Cantarte hei, Galicia,

na lingua galega,

consolo dos males,

alivio das penas.

Mimosa, suave,

sentida, queixosa;

encanta se ríe,

conmove se chora.

Mañá é o Día!

 

Día Internacional da Lingua Propia

 

Arquitectura e léxico

Ás veces non consiste en traducir simplemente do castelán (ou doutro idioma) para conseguir un léxico rigoroso e correcto. O Colexio Oficial de Arquitectos de Lugo elaborou o seguinte esquema para nos axudar cos términos construtivos.

Lidia Cao asina este mural dedicado a Rosalía en Melide

Ramón Villares: Polos Vieiros de Florencio Delgado Gurriarán

O académico Ramón Villares, catedrático emérito de Historia Contemporánea da Universidade de Santiago de Compostela, fala do exilio galego en México e do papel vertebrador que xogou nel Florencio Delgado Gurriarán, a figura á que a Real Academia Galega dedica o Día das Letras deste ano.

Cal é o teu deus (ou deusa) favorito?