Historia de una maestra, de Josefina Aldecoa

Alejandro Vilar López, de 4º de ESO e excelente lector, fíxonos chegar a seguinte recensión da Historia de una maestra, de Josefina Aldecoa.


É un libro cunha gran cantidade de contido histórico no seu interior que te sitúa moi ben no contexto social da II República e, sobre todo, na vida dos mestres desa época.
Gabriela é unha muller educada no progreso e na liberdade que tiña unha gran paixón polo seu traballo: o ensino. Demasiado idealista ás veces, para ela todos os problemas era posible arreglalos dende a escola mediante unha boa educación. Por culpa dese idealismo esaxerado leva bastantes golpes na súa vida, sobre todo por parte de dous colectivos: os conservadores (principalmente alcaldes de dereitas e relixiosos) e os pais dos alumnos faltos de cultura e adoutrinados dende pequenos nuns conceptos moi pechados. Cando un pai lle recriminaba o que facía cos seus fillos argumentando a inutilidade das ensinanzas, ela trataba de axudarlles e facerlles comprender o importante da cultura, do coñecemento como arma do pobo; polo que ese era un obstáculo que sempre tentaba superar. Pero cando esas recriminacións viñan de políticos, curas ou demais personaxes con certo poder; percatábase da dura realidade: realmente o interese porque o pobo tivese cultura era nulo. E ese foi un obstáculo que nunca superou.
Por outra banda, a pesar da súa educación libre, cando se foi a traballar a Guinea non tivo a valentía necesaria para quedarse alí, seguindo os seus sentimentos; e a súa conciencia fixo que España e a súa familia pesasen demasiado, algo que nunca se perdoaría (Guinea sempre estivo na súa mente, facéndolle pensar se a súa elección foi a correcta).
Cando volveu para España coñeceu a Ezequiel, un home que compartía con ela a paixón pola ensinanza e ese idealismo (ás veces esaxerado) que o levará a loitar por un cambio social. Aínda que Gabriela recoñece que nunca sentiu verdadeiro amor por el, a súa relación foi tranquila e boa e tiveron unha filla xuntos. Pero Ezequiel era un home preocupado que sufría as inxustizas alleas no seu propio corpo, algo que o levou por un camiño que se acababa de abrir hai pouco coa proclamación da República: a política. Involucrouse profundamente na causa mineira e, cando a dereita venceu nas eleccións, viu como o seu mundo se derrubaba e todo polo que loitara desapareceu. Buscando o cambio, foi un dos partícipes da folga-revolución mineira e, cando esta fracasou, pagou caros os seus actos: foi detido e metido na prisión. Foi entón cando Gabriela comprendeu en parte que todo eso polo que loitaban non tiña sentido cando había homes que eran capaces de facer de todo simplimente para conseguir levar a cabo os seus proxectos. Foron para ela anos de soidade, de profunda tristura, anos nos que so tiña unha vía de escape: a escola. Loitou por seguir transmitindo cultura a todos os nenos e nenas, loitou pola igualdade intentando que existiran escolas mixtas, loitou por erradicar a inculutura incluso entre os máis maiores mediante a escola de adultos. Pero todos os seus proxectos (que co goberno de esquerdas non tiveran problema) foron tumbados por unha administración totalmente en contra desa igualdade pola que ela loitaba.
Todo cambiou cando a esquerda, de novo organizada, gañou as seguintes eleccións. Os seus proxectos foron adiante e Ezequiel regresou, absolto da súa pena. Pero a política seguía a later forte no seu corazón: alistouse nas filas do Partido Socialista e tentou loitar por conseguir unha sociedad igualitaria e máis xusta, algo que fixo que descuidase un pouco a súa vida familiar e o seu traballo. Esa mesma política que lle daba a vida foi a que firmou a súa sentenza de morte: cando os fascistas tomaron o poder no 1936, Ezequiel foi dos primeiros en acabar nas cunetas, entre tanta outra xente que o único delito que tiña no seu haber era o de loitar por unha maior igualdade social. De novo, Gabriela, que nunca se metera en política, pagaba as consecuencias da estupidez humana.

Persoalmente, paréceme un libro que reflexa moi ben a II República e sobre todo a función dos mestres nela, moitas veces infravalorada. Describe tamén moi ben a vida nas pequenas aldeas rurais e nos pobos mineiros da época.